Çocuk Böbrek ve İdrar Yolları Hastalıklarının Genel Özellikleri
Böbrek İşlevleri
Böbrekler vücutta kritik bir rol oynar: Vücudun filtreleme sistemi olarak hareket ederek, su seviyesini kontrol etmeye ve vücutta oluşan atık maddeleri idrarla atmaya kaldırmaya yardımcı olurlar. Ayrıca kan basıncını, kırmızı kan hücresi üretimini ve kalsiyum ve mineral seviyelerini düzenlemeye yardımcı olurlar.
Ancak bazen böbrekler düzgün gelişmez ve olması gerektiği gibi çalışmaz. Genellikle bu sorunlar genetiktir ve bir ebeveynin yaptığı veya yapmadığı herhangi bir şeyden kaynaklanmaz.
Böbreklerin birçok işlevi vardır, ancak en önemli görevleri kandan zararlı maddeleri süzmek ve idrarı oluşturmaktır. İdrar yolu, idrarın vücuttan atılmasını sağlayan böbrek pelvisi, üreter, mesane ve üretradan oluşur.
Böbrek yapısal sorunlarının birçoğu, rutin doğum öncesi testlerle bebek doğmadan önce teşhis edilebilir ve çocuk küçükken ilaç veya cerrahi ile tedavi edilebilir. İdrar yolu enfeksiyonları, büyüme sorunları veya yüksek tansiyon (hipertansiyon) gibi semptomlarla birlikte başka böbrek arızası sonucu gelişen problemler ortaya çıkabilir.
Bazı durumlarda, problemler ciddi olabilir ve cerrahi tedavi gerektirebilir.
Böbrekler Nasıl Çalışır?
Böbrekler vücudun atık toplama ve atma sistemi gibidir. Nefron adı verilen mikroskobik birimlerle böbrekler, bir kişinin yediği yiyeceklerden oluşan atık ürünleri ve fazla suyu vücuttan uzaklaştırır, vücudun ihtiyaç duyduğu kimyasalları (sodyum, fosfor ve potasyum gibi) kan dolaşımına geri döndürür. Ekstra su, üreter adı verilen ince tüplerden mesaneye akan idrar haline gelmek için diğer atıklarla birleşir ve mesaneden üretra yoluyla atılıncaya kadar kalır.
Böbrekler süzme görevine ilaveten üç önemli hormon üretir:
Kırmızı kan hücresi yapılması için kemik iliğini uyaran eritropoietin;
Kan basıncını düzenlemeye yardımcı olan renin; ve
Vücuttaki kalsiyum dengesini kontrol etmeye ve sağlıklı kemikleri korumaya yardımcı olan aktif D vitamini formu.
Akut ve Kronik Böbrek Yetersizlikleri
Böbrek yetmezliği, böbreklerin kandaki atık ürünlerin ve toksik maddelerin birikmesine neden olabilecek atıkları, vücuttan yetersiz filtrelemesi veya hiç atamamasıdır. Böbrek yetmezliği akut (ani) veya kronik (zamanla ve genellikle uzun süreli veya kalıcı) olabilir.
Akut böbrek hasarı (bazen akut böbrek yetmezliği olarak adlandırılır) bakteriyel enfeksiyon, hasarlanma, şok, kalp yetmezliği, zehirlenme veya aşırı dozda ilaçtan kaynaklanabilir. Tedavi, böbrek hasarına yol açan sorunun düzeltilmesini ve ağır durumlarda diyalizi içerir.
Kronik böbrek yetmezliği, böbrek fonksiyonunun zamanla bozulması demektir. Çocuklarda ve gençlerde, düzelmeyen akut böbrek yetmezliği, doğumsal böbrek kusurları, kronik böbrek hastalıkları veya kronik ciddi yüksek tansiyondan kaynaklanabilir. Erken teşhis edilirse, kronik böbrek yetmezliği tedavi edilebilir. Tedavinin amacı genellikle böbrek fonksiyonundaki düşüşü yavaşlatmaktır bu amaçla ilaçlar, kan basıncı kontrolü ve diyet uygulanır. Bir noktada, böbrek nakli gerekebilir.
Akut böbrek hastalığı. Akut böbrek hastalığı aniden başlar. Bazı durumlarda, tersine çevrilebilir ve böbrekler tekrar normal şekilde çalışabilir.
Kronik böbrek hastalığı. Bu tip en az 3 ay içinde yavaş yavaş kötüleşir. Kalıcı böbrek yetmezliğine yol açabilir.
Çocukta Böbrek Hastalığına Ne Sebep Olur?
Akut böbrek hastalığına şunlar neden olabilir:
Kan kaybı, ameliyat veya şok gibi bir süre için böbreklere daha az kan akışı
İdrar yollarında tıkanma
Böbrek sorunlarına neden olabilecek ilaçlar almak
Kalp durması gibi böbreklere oksijen ve kanı yavaşlatan veya bloke edebilen herhangi bir durum
Glomerülonefrit. Bu, glomerül adı verilen böbreklerin bir bölümünde meydana gelen bir böbrek hastalığı türüdür. Glomerüller iltihaplanır ve böbreğin idrarı süzmesine zarar verir.
Kronik böbrek hastalığına şunlar neden olabilir:
İdrar yollarında uzun süreli bir tıkanıklık
Alport sendromu. Bu kalıtsal bir hastalıktır. Sağırlığa, zamanla kötüleşen böbrek hasarına ve göz kusurlarına neden olur.
Nefrotik sendrom. Bu idrarda aşırı protein atılımı, kanda düşük albumin, yüksek kolesterol seviyeleri ve doku şişmesine (ödem) neden olan bir durumdur.
Polikistik böbrek hastalığı. Bu genetik bir bozukluktur. Sıvı ile dolu birçok kistin böbreklerde büyümesine neden olur.
Sistinozis. Bu kalıtsal bir hastalıktır. Amino asitlerden sistin, böbrekteki hücrelerde toplanır.
Diğer kronik durumlar. Diyabet veya yüksek tansiyon gibi durumlar böbrek sorunlarına yol açabilir. Bunlar tedavi edilmezse, böbreklere daha az oksijen ve kan girebilir.
Tedavi edilmeyen akut böbrek hastalığı. Akut böbrek hastalığı tedavi edilmezse kronik böbrek hastalığına dönüşebilir.
Akut böbrek hastalığı belirtileri şunları içerebilir:
Kanama (kanama)
Ateş
Döküntü
Kanlı ishal
Şiddetli kusma
Karın ağrısı
İdrar veya çok fazla idrar yok
Soluk cilt
Dokuların şişmesi
Göz iltihabı
Kronik böbrek hastalığı belirtileri şunları içerebilir:
İştahsızlık
Kusma
Kemik ağrısı
Baş ağrısı
Yetersiz büyüme
Keyifsizlik
Çok fazla idrar veya idrar yok
Tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonları
İdrarını tutamamak
Soluk cilt
Ağız kokusu
İşitme sorunları
Doku şişmesi
Sinirlilik
Kötü kas tonusu
Zihinsel uyanıklıkta değişiklik
Çocukluk Çağı Böbrek Hastalıkları
Çocuklarda en sık görülen böbrek hastalıkları doğumda görülür. Bunlar:
Fetal hidronefroz: Böbreklerden birinin veya her ikisinin bu genişlemesi. Nedeni gelişmekte olan idrar yolunda bir tıkanıklık veya idrarın idrar torbasından üreterlere geri aktığı (veya geri kaçtığı) vezikoüreteral reflü (VUR) adı verilen bir durumdur. Fetal hidronefroz genellikle çocuk doğmadan önce teşhis edilir ve tedavi epeycce değişkendir. Bazı durumlarda durum sadece sürekli izleme gerektirir; diğerlerinde (ağır durumlarda), idrar yolundaki tıkanıklığı gidermek için cerrahi girişim yapılmalıdır.
Polikistik böbrek hastalığı: Bu, her iki böbrekte de sıvı dolu kistlerin geliştiği bir durumdur. Kistler o kadar çok çoğalır ve o kadar büyür ki böbrek yetmezliğine yol açarlar. Çoğu polikistik böbrek hastalığı formu kalıtsaldır. Doktorlar çocuk doğmadan önce veya sonra teşhis edebilir. Bazı durumlarda hiçbir belirti yoktur; diğerlerinde ise polikistik böbrekler, idrar yolu enfeksiyonlarına, böbrek taşlarına ve yüksek tansiyona neden olabilir. Polikistik böbrek tedavisi değişkendir - bazı vakalar diyet değişiklikleri ile yönetilebilir; diğerlerinde ise böbrek nakli veya diyaliz gerektirir.
Multikistik böbrek hastalığı: Bu, düzgün gelişmemiş bir böbrekte büyük kistlerin geliştiği ve sonunda çalışmasının durduğu bir anormalliktir. Polikistik böbrek hastalığı her zaman her iki böbreği de etkilerken, multikistik böbrek hastalığı genellikle sadece bir böbreği etkiler. Neyse ki, etkilenmeyen böbrek süzme görevini üstlenir ve multikistik böbrek 'li çoğu insan normal böbrek fonksiyonuna sahip olarak yaşarr. MKD genellikle doğumdan önce prenatal ultrason ile teşhis edilir.
Doktorlar bunu kan basıncını izleyerek ve gerektiğinde İYE taramasını yaparak yönetir. Çok nadiren, böbreğin cerrahi olarak çıkarılması gerekebilir.
Posterior üretral kapak tıkanıklığı: Üretranın bu daralması veya tıkanması sadece erkek çocukları etkiler. Bebek doğmadan önce veya hemen sonra teşhis edilebilir ve cerrahi ile tedavi edilir. Nadir görülen bir durumdur.
Renal tübüler asidoz
Wilms tümörü
Glomerülonefritler
Nefrotik sendrom
İdrar yolu ile ilgili doğuştan problemler: Bir bebek rahimde geliştikçe, idrar yolunun bir kısmı anormal bir boyuta veya anormal bir şekle veya pozisyona girebilir. Bu sorunlar şunları içerir:
Çift üreter: Böbreğin bir yerine iki üretere sahip olduğu durum. Bu durum, zamanla idrar yolu enfeksiyonlarına yol açabilir ve ilaçla enfeksiyonu önleme veya bazı durumlarda ameliyatla tedavi edilebilir.
iki böbreğin genellikle normal çalıştığı ancak alt kutuplarından kemerli bir şeklide birbirlerine bağlandığı at nalı böbrek, daha sonraki yaşamda problem geliştirmeye daha yatkındır. Komplike olmayan bir at nalı böbreğinin tıbbi veya cerrahi tedaviye ihtiyacı yoktur, ancak doktorlar tarafından düzenli olarak kontrol edilmesi gerekir.
Böbreklerle İlgili Diğer Sorunlar
Bazen bir çocuğun böbreklerin işlevini etkileyen başka sağlık sorunları olabilir. Bunlar şunları içerebilir:
Yüksek tansiyon (hipertansiyon)
Böbrek taşı
Nefrit: Bu böbrek dokusunun bir iltihabıdır. Enfeksiyona ikincil, otoimmün bir hastalık (lupus gibi) veya bilinmeyen bir nedenden kaynaklanabilir. Nefritin ilk belirtileri genellikle idrarda yüksek protein ve kan hücreleri bulunmasıdır.
İdrar yolu enfeksiyonları
Böbrek Sorunlarının Belirtileri
İdrar yolu veya böbrek problemlerinin belirti ve semptomları değişkendir ve şunları içerir:
Ateş
Gözler, yüz, ayaklar ve ayak bileklerinde şişme (ödem denir)
İşeme sırasında yanma veya ağrı (dizüri)
İdrara çıkma sıklığında artış (pollakiüri)
Tuvalet kontrolu olan bir çocukta idrarını tutamama
Gece yatak ıslatmanın yeniden ortaya çıkışı (birkaç aydır kuru olan çocuklarda)
İdrarda kan
Yüksek tansiyon (Çocuklarda yüksek tansiyon %90 oranında böbrek ve böbrek damarları kökenlidir)
Böbrek Hastalıklarının Teşhisi
Böbrek hastalığından şüpheleniliyorsa, doktor tıbbi bir öykü alacak, fizik muayene yapacak ve tanı koymaya yardımcı olmak için idrar testleri, kan testleri, görüntüleme çalışmaları veya biyopsi uygulayacaktır. Bu çalışmalar genellikle böbrek hastalıklarının tanı ve tedavisinde uzmanlaşmış bir doktor olan bir nefrolog tarafından önerilmelidir.
İdrar tahlili (bir tür idrar testi) ile doktor, idrar yollarında iltihap veya tahrişe işaret edebilecek anormallikleri (çok fazla kırmızı kan hücresi gibi) hızlı bir şekilde tespit edebilir. İdrar tahlili, en sık mesane ve böbrek enfeksiyonları ile ilişkili olan aşırı beyaz kan hücrelerini de tespit edebilir.
Bazı kan testleri doktorlara böbreklerin atık ürünleri ne kadar iyi filtrelediğini ve kan dolaşımının kimyasal yapısını dengelediğini söyler. Bunlar genellikle serum üre, kreatinin, BUN ve ürik asit düzeyleridir
Doktorların kullandığı diğer iki önemli teşhis aracı tansiyon ve büyüme ölçümleridir. Kalp ile birlikte, böbrekler kan basıncını belirlemek için çok önemlidir. Bir çocukta yüksek tansiyon, böbreklerin değerlendirilmesi gereken önemli bir işaretidir. Doğru boy ölçümleri bazı böbrek hastalıklarının teşhisi için bir ipucu sağlayabilir, çünkü kronik böbrek hastalığı olan çocuklar genellikle büyüme problemlerine sahiptir.
Doktor, böbrek fonksiyonunu değerlendirmek için bir böbrek biyopsisi kullanabilir. Biyopsi, küçük bir böbrek dokusunun bir iğneyle çıkarıldığı bir işlemdir. Bir çocuk anestezi altındayken yapılan, 10 vakadan 9'unda böbrek sorununun doğru bir şekilde teşhis edilmesine yardımcı olabilecek basit bir işlemdir. Özellikle nefrit ve nefroz tanısında yardımcıdır.
Standart röntgenlere ek olarak, bir doktorun böbrek hastalıklarını teşhis etmek için kullanabileceği diğer görüntüleme yöntemleri şunlardır:
Ultrasonografi
Bilgisayarlı tomografi
Böbrek nükleer sintigrafisi: Renal bir nükleer sintigrafi, damara özel radyoaktif madde enjekte edilmesini içerir. Radyasyon dozu basit bir röntgen dozundan daha azdır. Tarama böbreklerin boyut, şekil ve işlev bakımından birbirleriyle kıyaslayarak elde edilen sonuçları gösterir. Ayrıca tekrarlayan veya kronik böbrek enfeksiyonu skarlarını veya diğer kanıtlarını da tespit edebilir.
İşeme sistoüretrogramı (VSUG)