Çocuk İdrar Yolu Enfeksiyonları
İdrar Yolu Enfeksiyonları (İYE)
İdrar yolu enfeksiyonlarına (İYE) çocuklarda sık rastlanır. En önemli özelliği tekrarlayıcı olabilmesidir. Bakteriler (mikroplar) mesaneye veya böbreklere girdiğinde İYE'ye sebep olurlar. İdrar yolu enfeksiyonu, orta kulak iltihabından sonra, en yaygın çocukluk çağı enfeksiyonlardan biridir. Çocuğu etkiler, ebeveynleri kaygılandırır ve kalıcı böbrek hasarına neden olabilir. İlk kez belirti veren İYE, yaşamın ilk yılındaki erkek ve kız çocuklarında en yüksek sıklıkta gözlenir ve bundan sonra belirgin şekilde seyrekleşir.
İYE olan bir bebeğin ateşi olabilir, kusabilir veya huzursuz olabilir. Daha büyük çocukların ateşi olabilir, işediğinde ağrı olabilir, ani idrara çıkma hissi veya karın alt bölge ağrısı olabilir.
İYE'li çocuklar mutlaka doktora görünmelidir. Bu enfeksiyonlar kendi başlarına düzelmezler. İYE'lerde tedavi için uygun antibiyotik, uygun yoldan ve yeterli sürede tedavisi verilmelidir. Tedaviyle genellikle bir hafta-14 gün içinde düzelir. Ancak tedaviden sonra bir süre izlenerek tekrar edip etmediği kontrol edilmeli ve gerekli görüntüleme yöntemleri uygulanmalıdır.
İYE Belirtileri Nelerdir?
Çoğu İYE, idrar yolunun alt kısmında - üretra ve mesane - meydana gelir. Bu tip İYE'ye sistit denir. Sistitli bir çocukta şunlar olabilir:
İşediğinde ağrı, yanma veya batma hissi
Artan işeme dürtüsü veya daha sık işemek ihtiyacı, ancak çok az miktarda idrar çıkarır.
Ateş
Geceleri tuvalete gitme ihtiyacı duyması
Çocukta daha önceden olmadığı halde, alt ıslatmanın ortaya çıkması
Mesane bölgesinde karın ağrısı (genellikle göbek altında)
Bulanık veya kanlı, kötü kokulu idrar yapmak
Aşağıdan yukarıya, böbreklere doğru ilerleyen bir enfeksiyona piyelonefrit denir ve genellikle daha ciddidir. Bu durumda, çocuk genellikle daha ağır hasta görünür ve ateş (bazen titreme ile birlikte), yan veya sırt ağrısı, şiddetli halsizlik veya kusma olasılığı daha yüksektir.
Bir İYE'nin öyküsü ve klinik seyri, hastanın yaşı ve piyelonefrit mi, sistit mi olduğuna göre değişir. Bebeklerde ve çocuklarda İYE'yi tanımlamak için belirli bir belirti veya semptom kullanılamaz.
0-2 aylık çocuklar
Piyelonefriti olan yenidoğanlarda (yaşamın ilk bir aylık dönemi) ve 2 aya kadar olan bebeklerde genellikle idrar yoluna işaret eden belirtiler yoktur.
İYE'li yenidoğanlarda aşağıdaki belirtiler görülebilir:
Sarılık
Ateş bazen vücut ısısının normalin altında olması
Yeterince gelişememe
Beslenme güçlüğü
Kusma
2 aylıktan 2 yaşına kadar olan bebekler ve çocuklar
İYE olan bebekler aşağıdaki belirtileri gösterebilir:
Beslenmede zorluk
Ateş
Kusma
Kötü kokulu idrar
Karın ağrısı
Huzursuzluk
2-6 yaş arası çocuklar
İYE olan okul öncesi çocuklar aşağıdaki belirtileri gösterebilir:
Kusma
Karın ağrısı
Ateş
Kötü kokulu idrar
İdrarını tutamama
İşeme semptomları (ağrılı idrar yapma, acil idrar yapma isteği, sık işeme)
6 yaşından büyük çocuklar ve ergenler
İYE'li okul çağındaki çocuklar aşağıdaki belirtileri gösterebilir:
Ateş
Kusma, karın ağrısı
Yan ağrısı / sırt ağrısı
Kötü kokulu idrar
İşeme semptomları (ağrılı idrar yapma, acil idrar yapma isteği, sık işeme)
İdrarını tutamama
İdrar kaçırma
İYE olan çocuk hastalarda fizik muayene bulguları aşağıdaki gibi özetlenebilir:
Sırt bölgesinde kaburga-omurga bileşimindeki açı hassasiyeti
Elle dokunulduğunda karın hassasiyeti
Elle dokunulduğunda mesane üzerinde hassasiyet
Ele gelen mesane
Zayıf akış veya zorladığı halde idrar yapamama
Kimler İYE Geliştirir?
İYE'ler kızlarda daha yaygındır, çünkü kızlarda üretra daha kısa ve anüse daha yakındır. Sünnetsiz 1 yaşından küçük erkek çocuklarda da İYE riski biraz daha yüksektir.
İYE için diğer risk faktörleri şunlardır:
İdrar yolunda bir sorun (örneğin, normal idrar akış yolu boyunca idrarın rahat akışını önleyecek bir darlık veya idrar yollarında tıkanıklık)
Mesaneden üreterlere ve böbreklere doğru anormal bir geri akış (reflü). Bu vezikoüreteral reflü (VUR) olarak bilinir ve İYE olan birçok çocuğun buna sahip olduğu bulunmuştur.
Kötü tuvalet ve hijyen alışkanlıkları
Ailede İYE öyküsü
İYE'lerin tedavisi kolaydır, ancak onları erken teşhis etmek ve uygun şekilde takip etmek önemlidir. Teşhis edilmemiş veya tedavi edilmemiş İYE'ler böbrek hasarına yol açabilir. Bu da ileride hipertansiyon ve kronik böbrek yetersizliğine yol açabilir.
İYE Nasıl Teşhis Edilir?
İYE tanısı koymak için ayrıntılı bir hastalık öyküsü almak, fizik muayene ve idrar tetkiki için idrar örneği almak gerekir.
Bir idrar numunesinin nasıl alınacağı çocuğun yaşına bağlıdır. Daha büyük çocukların steril bir bardağa işemeleri yeterli iken, küçük bebeklerde en ideali sonda ile steril idrar almaktır, ancak bu pratikte çoğu zaman uygulanamaz. Onun yerine idrar torbasına idrar toplanır.
İdrar örneği, bir idrar tahlili (idrarı mikroskobik olarak kontrol eden bir test) veya bir idrar kültürü (bir laboratuvarda bakterileri belirleyen test) için kullanılabilir. Hangi bakterinin enfeksiyona neden olduğunu ve bu bakterinin hangi antibiyotiklere duyarlı olduğunu bilmek, doktorun en iyi tedaviyi seçmesine yardımcı olacaktır.
Teşhis
2-24 aylık çocuklarda İYE tanısı için, idrar tahlilinde idrarda lökosit ve / veya bakteri gösterilmesi ve uygun şekilde toplanmış idrar örneğinin kültüründe yeterli bakteri koloni sayısı üremesidir.
İdrar tahlili tek başına İYE tanısı için yeterli değildir. Bununla birlikte, idrar tahlili, antibakteriyel tedavi alması gereken ateşli çocukların belirlenmesine yardımcı olabilir. Çünkü, kültür sonuçları daha sonra çıkacaktır. Bu nedenle öncelikle etkili olacağı kuvvetle muhtemel bir antibiyotikle başlanıp, idrar kültürü sonucu gerekli ise ilaç değişikliği yapılır.
Laboratuvar Çalışmaları
Tam kan sayımı (hemogram) ve akut faz belirteçleri (piyelonefrit tanısı olan çocuklar için)
Kan kültürleri (bakteriyemi veya ürosepsiden şüphelenilen hastalarda)
Böbrek fonksiyon çalışmaları (yani serum kreatinin ve kan üre azotu [BUN] seviyeleri)
Elektrolit seviyeleri (Sodyum, potasyum)
Görüntüleme çalışmaları (ihtiyaca göre gerektiğinde veya takipte yapılabilir)
Direkt üriner sistem grafisi
Üriner sistem ultrasonu
İşeme sistoüretrografisi
DMSA
MR Urografi
İdrar Yolu Enfeksiyonları Nasıl Tedavi Edilir?
İdrar yolu enfeksiyonları antibiyotiklerle tedavi edilir. 10-14 gün süren antibiyotik tedavisinden sonra, doktor enfeksiyonun düzeldiğini doğrulamak için idrar testlerini tekrarlayabilir. Bundan emin olmak önemlidir, çünkü tam olarak tedavi edilmemiş bir İYE tekrarlayabilir veya yayılabilir. Çocuk görünüşte tam olarak düzelmiş olsa bile antibiyotikleri doktorun önerisine göre 10-14 gün kullanmanız gerekir.
Çocuğunuzu bol miktarda sıvı içmeye teşvik edin, ancak soda ve buzlu çay gibi kafein içeren içeceklerden kaçının.
Daha Şiddetli İYE Tedavisi
Daha şiddetli bir enfeksiyonu olan çocukların bir hastanede tedaviye ihtiyacı olabilir, böylece enjeksiyonla veya intravenöz olarak antibiyotik alabilirler (bir damardan doğrudan kan dolaşımına verilir).
Hastaneye yatış gereksinimi olan durumlar:
Çocuğun ateşi yüksek veya çok hasta görünüyor veya böbrek enfeksiyonu (piyelonefrit) olması kuvvetle muhtemel ise,
Çocuk 6 aydan küçük ise,
Enfekte idrar yolundan bakteriler kana yayılmışsa,
Çocuk susuz kalmış (vücut sıvıları azalmış) veya kusuyor ve ağız yoluyla herhangi bir sıvı veya ilaç alamıyorsa
İYE Önlenebilir mi?
Bebeklerde ve küçük çocuklarda, sık bebek bezi değiştirmek İYE'ye neden olan bakterilerin yayılmasını önlemeye yardımcı olabilir. Çocuklar lazımlık eğitimi aldıklarında, onlara iyi hijyen öğretmek önemlidir. Kızlarda mikroplarıın idrar yollarına geçişini önlemek için önden arkaya silmek gereklidir. Küvette banyo yaptırmamak bir önlem olabilir. Erkek çocukların sünnet edilmesi, idrar yolu enfeksiyonu riskini 8-10 kat azaltır.