Çocuklarda Gıda (Besin) Allerjileri
Gıda Alerjisi Nedir?
Gıda alerjisi, vücudun belirli bir yiyeceğe verdiği anormal tepkidir. Aynı semptomlardan bazıları mevcut olsa da, bunun bağışıklık sistemini etkilemeyen gıda tahammülsüzlüğünden (intoleransından) farklı olduğunu bilmek önemlidir.
Gıda alerjisi, vücut gıdalardaki zararsız proteinlere tepki gösterdiğinde ortaya çıkar. Reaksiyon genellikle bir yemek yedikten kısa bir süre sonra gerçekleşir. Gıda alerjisi reaksiyonları hafiften şiddetliye kadar değişebilir.
Birçok semptom ve hastalık yanlış bir şekilde "gıda alerjileri" ile suçlanabileceğinden, ebeveynlerin olağan semptomları bilmesi önemlidir.
Gıda Alerjisine Ne Sebep Olur?
Bir gıda alerjisi reaksiyonu yaşamadan önce, hassas bir çocuğun yiyeceğe en az bir kez daha önce maruz kalmış olması veya anne sütü aracılığı ile anne yediği gıdalarla duyarlı hale gelmesi gerekir. Alerjik belirtilerin ortaya çıktığı yemeği çocuğunuzun allerjik olduğu gıdayı ikinci kez ikinci kez aldığı yemeğidir. O sırada IgE antikorları yiyecekle reaksiyona girdiğinde histaminler salınır ve bu da çocuğunuzun kurdeşen, astım, boğazda gıcık ve kaşıntı, nefes darlığı, mide ağrıları, kusma ve / veya ishal yaşamasına neden olabilir.
Gıda Alerjisi ile Gıda İntoleransı Arasındaki Fark Nedir?
Besin alerjisi, çocuğunuzda basit rahatsızlıktan, yaşamı tehdit etmeye kadar değişen semptomlara neden olan bir bağışıklık sistemi tepkisine neden olur. Yiyecek tahammülsüzlüğü bağışıklık sistemini etkilemez, ancak bazı belirtiler gıda alerjisindekilere benzer.
Belirli bir yiyeceğe tepki vermek, çocuğunuzun mutlaka yiyecek alerjisi olduğu anlamına gelmez. Bazı çocuklar belirli yiyeceklere karşı toleranssızdır. Aradaki fark, gıda alerjisinin çocuğun bağışıklık sistemini aktifleştirerk oluşması, gıda intoleransının ise genellikle sindirim sistemine bağlı olmasıdır. Gıda intoleransı (tahammülsüzlüğü), gıda alerjisinden çok daha yaygındır.
Gıda allerjisi ve gıda intoleransı (tahammülsüzlüğü) için ortak belirtiler: İshal, bulantı, kusma, mide ağrısı
Gıda intoleransında bulunup, besin allerjilerinde bulunmayan belirti: karın şişkinliği ve barsakta gaz birikmesi
Besin allerjilerine özgü olup, gıda intoleransında görülmeyen belirtiler: Göğüs ağrısı, ciltte kaşıntı ve kabarık plaklar, nefes darlığı, dudaklar-dil ve boğazda şişme.
Yiyecek alerjileri daha tehlikeli olma eğilimindedir. Çocuğun genellikle rahatsız edici yiyeceklerden tamamen kaçınması gerekecektir. Yiyecek tahammülsüzlüğü genellikle ciddi değildir. Çocuk az miktarda maddeyi yiyebilir.
Gıda intoleransı örnekleri şunları içerir:
Laktoz intoleransı: Bu, çocuğun sütteki şekeri parçalamak için gereken enzime sahip olmadığında ortaya çıkar. Laktoz intoleransı gaz, şişkinlik ve ishal gibi semptomlara neden olabilir.
Gluten hassasiyeti: Bu, çocuğun vücudu buğday gibi tahıllardaki glüten adı verilen bir proteine tepki gösterdiğinde ortaya çıkar. Belirtiler arasında baş ağrısı, mide rahatsızlığı ve şişkinlik yer alır. Çölyak hastalığı - en şiddetli glüten duyarlılığı - bağışıklık sistemini ilgilendirmesine rağmen, semptomları genellikle bağırsak merkezlidir. Çölyak hastalığı vücudun diğer sistemlerini etkileyebilir ancak anafilaksiye neden olmaz.
Gıda katkı maddelerine duyarlılık: Bu, bir çocuğun vücudu boyalara, sülfitler gibi kimyasallara veya gıdalardaki diğer katkı maddelerine tepki gösterdiğinde ortaya çıkar. Semptomlar döküntü, mide bulantısı ve ishali içerir. Sülfitler bazen astımı olan ve onlara duyarlı bir kişide astım krizini tetikleyebilir.
En Çok Hangi Yiyecekler Gıda Alerjisine Neden Olur?
Tüm gıda alerjilerinin yaklaşık yüzde 90'ı aşağıdaki sekiz gıda grubundan kaynaklanmaktadır:
İnek sütü
Yumurta
Buğday
Soya
Ağaçlardan elde edilen sert kabuklu yemişler (ceviz, fındık, antep fıstığı, ceviz, kaju fıstığı gibi)
Balık (ton balığı, somon, morina balığı gibi)
Kabuklu deniz ürünleri (karides, ıstakoz gibi)
Yumurta, süt ve yer fıstığı, çocuklarda gıda alerjilerinin en yaygın nedenleridir; bunlara buğday, soya ve fıstık da dahildir. Fıstık, kuruyemiş ve deniz ürünleri, şiddetli reaksiyonların en yaygın nedenleridir. Ayrıca etler, meyveler, sebzeler, tahıllar ve susam gibi tohumlar da allerji oluşturabilen diğer yiyeceklerdir.
Beş yaşın altındaki çocukların yaklaşık yüzde 5'inin gıda alerjisi vardır. Çocuklarda gıda allerjileri sıklığı giderek artmaktadır. Gıda allerjilerinin iyi yönü, genellikle erken çocukluk döneminde düzelmeleridir. Yumurta, süt, buğday ve soya alerjilerinin %80 ila %90'ının 5 yaşına kadar ortadan kalktığı tahmin edilmektedir. Bazı alerjiler daha kalıcıdır. Çoğu çocuk alerjilerini "aşsa" da, yer fıstığına, ağaç yemişlerine, balığa ve kabuklu deniz ürünlerine karşı alerji ömür boyu sürebilir. Çocuk doktorunuz veya alerji uzmanınız, çocuğunuzun gıda alerjilerini izlemek için testler yapabilir ve geçip geçmediklerini görmek için izleyebilir.
Besin Alerjisinin Belirtileri Nelerdir?
Alerjik belirtiler, yiyecekleri yedikten sonra dakikalar ila bir saat içinde başlayabilir. Aşağıdakiler, gıda alerjisinin en yaygın semptomlarıdır. Bununla birlikte, her çocuk semptomları farklı şekilde yaşayabilir. Belirtiler şunları içerebilir:
Cilt problemleri: Kurdeşen (kırmızı, deriden kabarık), Kaşıntılı deri döküntüleri (egzama, atopik dermatit olarak da adlandırılır), Şişme
Solunum Problemleri: Hapşırma, Hırıltı, Boğazda gıcıklanma, öksürme
Mide semptomları: Mide bulantısı, Kusma, İshal
Dolaşım sistemi semptomları: Soluk cilt, Baş dönmesi, Bilinç kaybı
Vücudun birkaç bölgesi etkilenirse, reaksiyon şiddetli veya hatta yaşamı tehdit edici olabilir. Bu tür alerjik reaksiyona anafilaksi denir ve acil tıbbi müdahale gerektirir.
Gıda Alerjisi Olmayan Besin Kaynaklı Reaksiyonlar Nelerdir?
Yiyecekler, bazen gıda alerjileriyle karıştırılan birçok hastalığa neden olabilir. Aşağıdakiler gıda alerjisi değildir:
Gıda zehirlenmesi — İshale veya kusmaya neden olabilir, ancak genellikle bozuk yiyeceklerdeki veya az pişmiş yiyeceklerdeki mikroplardan kaynaklanır.
İlaç etkileri — Gazoz veya şekerdeki kafein gibi belirli bileşenler çocuğunuzda titremeye neden olabilir veya huzursuz edebilir.
Cilt tahrişi — Genellikle portakal suyu veya domates ürünleri gibi yiyeceklerde bulunan asitlerden kaynaklanabilir.
İshal - Meyve suları gibi çok fazla şeker nedeniyle küçük çocuklarda ishal ortaya çıkabilir.
Yiyecekle ilgili bazı hastalıklara alerjiden çok tahammülsüzlük veya gıda hassasiyeti denir, çünkü sorunun nedeni bağışıklık sistemi değildir. Laktoz intoleransı, genellikle gıda alerjisi ile karıştırılan gıda intoleransının bir örneğidir. Laktoz intoleransı, kişinin laktoz adı verilen süt şekerini sindirmekte güçlük çekmesi, mide ağrılarına, şişkinliğe ve sulu dışkıya yol açmasıdır.
Bazı boyalar veya koruyucular gibi gıdalara eklenen kimyasallara verilen reaksiyonlar, gıda alerjisi ile karıştırılır. Bununla birlikte, bazı insanlar belirli gıda katkı maddelerine duyarlı olabilirken, bunlara alerjisi olması nadirdir.
Gıda Alerjisi Nasıl Teşhis Edilir?
Çocuğunuzun bir gıda alerjisi varsa, doktor şunları soracaktır:
Çocuğunuzun Belirtileri
Reaksiyon hangi sıklıkla oluyor
Belirli bir yiyeceği yemek ile semptomların başlaması arasında geçen süre
Diğer herhangi bir aile üyesinin alerjisi veya egzama ve astım gibi rahatsızlıkları olup olmadığı
Doktor, semptomlara neden olabilecek diğer koşulları arayacaktır. Örneğin, çocuğunuz süt içtikten sonra ishal gibi görünüyorsa, doktor laktoz intoleransının neden olup olmadığını kontrol edebilir. Bir kişinin glüten proteinini tolere edemediği bir durum olan çölyak hastalığı da benzer semptomlara neden olabilir.
Doktor size daha fazla soru soracak ve fizik muayene yapacak bir alerji uzmanına (alerji uzmanı doktor) sevk edebilir. Alerji uzmanı muhtemelen teşhis koymaya yardımcı olmak için aşağıdaki gibi testler isteyecektir:
Cilt testi. Bu test, çocuğunuzun ön koluna veya sırtına sıvı gıda alerjen özleri yerleştirmeyi, cildi delmeyi ve 15 dakika içinde kırmızımsı lekelerin (kabartı adı verilen) oluşup oluşmadığını görmeyi beklemeyi içerir. Bir yiyeceğe pozitif bir test, yalnızca çocuğunuzun o yiyeceğe duyarlı olabileceğini gösterir.
Belirli gıdalara karşı spesifik IgE antikorları için kan testleri
Test sonuçları net değilse, alerji uzmanı bir gıda testi yapabilir:
Bu test sırasında, bir kişi, doktor tarafından semptomlar için izlenirken, yavaş yavaş artan miktarda potansiyel gıda alerjeni alır. Test, acil tıbbi bakıma ve ilaçlara erişimi olan bir hastanede yapılmalıdır, çünkü yaşamı tehdit eden bir reaksiyon meydana gelebilir.
Bununla birlikte, sıklıkla allerji olup olmadığını saptamak amacıyla değil de, insanların bir alerjiyi aşıp aşmadığını görmek için gıda testi yapılır.
Gıda Allerjisi Nasıl Tedavi Edilir?
Besin alerjisinin gelişmesini önleyecek hiçbir ilaç yoktur. Tedavinin amacı belirtilere neden olan gıdalardan kaçınmaktır. Çocuğunuzun doktorunu gördükten ve çocuğunuzun alerjik olduğu yiyecekleri belirledikten sonra o yiyecek grubunda bu yiyeceklerden ve diğer benzer yiyeceklerden uzak durmanız çok önemlidir. Çocuğunuzu emziriyorsanız, diyetinizde çocuğunuzun alerjisi olan gıdalardan kaçınmanız önemlidir. Küçük miktarlarda gıda alerjeni çocuğunuza anne sütünüz yoluyla bulaşabilir ve bir reaksiyona neden olabilir.
Çocuğunuz allerjisinden dolayı belirli yiyecekleri yiyemiyorsa ona vitamin ve mineral vermek de önemlidir. Bunu çocuğunuzun doktoruyla tartışın.
Şiddetli bir gıda reaksiyonu geçirmiş çocuklar için, çocuğunuzun doktoru, şiddetli reaksiyonların semptomlarını durdurmaya yardımcı olan epinefrin içeren bir acil durum kiti reçete edebilir. Daha fazla bilgi için çocuğunuzun doktoruna danışınız.
Bazı çocuklara, kendi doktorunun gözetimi altında, alerjinin aşılıp aşılmadığını görmek için 3 ila 6 ay sonra tekrar belirli yiyecekler verilebilir. Çocuklarda pek çok allerji kısa süreli olabilir ve allerjik olduğu besini 3 veya 4 yaşından sonra tolere edilebilir. Ancak deneme yapılacaksa mutlaka doktor kontrolü ve gözetimi altında, ağır bir reaksiyon geliştiğinde acil müdahale imkanlarının olduğu hastane ortamında yapılmalıdır.
Süt ve Soya Alerjisi
Süt ve soyaya karşı alerjiler genellikle bebeklerde ve küçük çocuklarda görülür. Genellikle bu semptomlar diğer alerjilerin semptomlarından farklıdır, ancak daha ziyade aşağıdakileri içerebilir:
Kolik (sürekli ağlayan, huzursuz bebek)
Çocuğunuzun dışkısında kan gelmesi
Yetersiz büyüme
Çoğunlukla, çocuğunuzun doktoru, süte alerjisi olduğunu düşünüyorsa, bebeğinizin mamasını soya maması veya anne sütüne çevirir. Çocuğunuzun soya maması ile de sorunları varsa, çocuğunuzun doktoru onu kolayca sindirilen hipoalerjenik bir mama ile değiştirebilir.
Süt veya soya alerjisinin semptomları başka sorunlara veya tıbbi durumlara benzeyebilir. Teşhis için daima çocuğunuzun doktoruna danışın.
Gıda Allerjilerinin Önlenmesi Mümkün müdür?
Besin alerjilerinin gelişimi engellenemez, ancak bebeklerde aşağıdaki önerilere uyulduğunda genellikle geciktirilebilir:
Mümkünse bebeğinizi ilk altı ay boyunca emzirin.
Çocuğunuz 6 aylık veya daha büyük olana kadar katı yiyecekler vermeyin.
Çocuğunuzun yaşamının ilk yılında tam yağlı inek sütü, buğday, yumurta, yer fıstığı ve balıktan kaçının.
Emzirmenin veya formül mamayla beslenmenin gıda alerjilerine karşı daha fazla koruma sağladığına dair hiçbir kanıt yoktur. Emziriyorsanız, doktorunuz size söylemediği sürece belirli yiyeceklerden uzak durmanıza gerek yoktur.
Ne Zaman Beklemeden Acil Servise Başvurulmalı?
Bazı çocuklar, yer fıstığı veya kabuklu deniz ürünleri gibi yiyeceklere yanıt olarak anafilaksi adı verilen şiddetli bir alerjik reaksiyon geliştirir. Çocuğunuz bir şeyler yedikten sonra nefes almakta veya yutmakta güçlük çekiyorsa, acil tıbbi yardım için hemen 112'yi arayın.
Anafilaksi belirtileri şunları içerir:
Göğüs ağrısı
Bilinç bulanıklığı, etrafından habersiz olma hali
Bayılma, bilinç kaybı
Nefes darlığı, hırıltılı solunum
Dudakların, dilin, boğazın şişmesi
Yutma güçlüğü
Morarma
Zayıf nabız
Şiddetli gıda alerjisi olan çocuklar, reaksiyon göstermeleri ihtimaline karşı her zaman yanlarında bir epinefrin (adrenalin) oto-enjektörü bulundurmalıdır. Hem çocuk hem de ona bakan kişiler enjektörün nasıl kullanılacağını öğrenmelidir.