Çocuklarda Hidronefroz

İdrar Yolları Nelerden Oluşur, İşlevi Nedir?

İdrar yolunun ana işlevi, vücutta oluşan atık maddeleri ve fazla sıvıyı vücuttan uzaklaştırmaktır. İdrar yollarının dört kısmı vardır: böbrekler, üreterler, mesane ve üretra. İdrar, böbreklerin kanı süzmesiyle oluşur ve fazla atık maddeleri ve fazla sıvıyı vücuttan uzaklaştırı. İdrar, böbreğin pelvis adı verilen bir kısmına toplanır. Böbrek pelvisinden idrar, üreter adı verilen dar bir tüpten mesaneye gider. Mesane yavaşça idrarla dolar ve idrar üretra adı verilen başka bir küçük tüp yoluyla dışarıya boşaltılır.

Hidronefroz Nedir?

Hidronefroz, idrarın aşırı doldurduğu veya idrarın böbreğe geri kaçışı nedeniyle böbreğin şişmesine neden olan idrar yolarındaki genişlemeyi belirtmek için kullanılır. Her 100 bebekten yaklaşık 1'ini etkileyen bir durumdur. Hidronefrozlu bebekler doğumdan önce veya doğum sonrası teşhis edilebilir.

Doğum öncesi tanı konan çocukların çoğunda, doğumdan kısa bir süre sonra kendiliğinden kaybolur. Hafif veya bazen orta derecede hidronefrozu olan çocuklarda, böbrek fonksiyonu genellikle etkilenmez ve durum doğumdan bir süre sonra düzelebilir.

Hidronefroz, idrarın üriner sistemden (böbrekler, üreterler, mesane ve üretra’dan) akımını etkiler. Üriner sistemde idrar akışının zorlaşması, idrarın birikmesine ve böbreğin şişmesine neden olabilir. Tipik olarak, hidronefroz, ya idrar akışını engelleyen bir darlık veya tıkanıklıktan veya idrar sisteminde geriye doğru sızan idrardan (reflü) kaynaklanır.

Doktorunuz çocuğunuzun hidronefrozunu, böbreğin ne kadar gerildiğine ve idrar akışının ne kadar bozulmuş olduğuna bağlı olarak hafif, orta veya şiddetli olarak tanımlayacak ve çocuğunuzun hidronefrozunun bir böbreği (tek taraflı) veya her iki böbreği (iki taraflı) etkilediğini söyleyecektir. Vakaların yarısından fazlası bebek doğduğunda veya kısa bir süre sonra küçülür veya tamamen düzelir

Hidronefrozun Belirtileri Nelerdir?

Hidronefrozu olan bebeklerin çoğunda herhangi bir belirti yoktur. Daha büyük çocuklarda hafif veya orta derecede hidronefroz belirti vermeyebilir ve durum kendiliğinden gerileyip kaybolabilir.

Çocuğunuzda orta veya ağır hidronefroz varsa, aşağıdaki belirtiler görülebilir:

Karın ağrısı

Darlık olan tarafta yan ağrısı

İdrarda kan görülmesi (hematüri) (Çoğu zaman mikroskopla görülebilir)

Hidronefrozlu bir çocuk idrar yolu enfeksiyonu geliştirebilir. İdrar yolu enfeksiyonu belirtileri ilgili bölümde verilmiştir (http://aydinece.com/cocuk-idrar-yolu-enfeksiyonlari_27_u_tr.html).

Bebeğiniz ateşli veya ateşsiz çok sayıda idrar yolu enfeksiyonu (İYE) geçirmişse, idrar sisteminde bir tür tıkanıklık veya reflü olduğuna işaret eder. Bununla birlikte, İYE'lerin bebeklerde tespit edilmesi zor olabilir: Çoğu durumda, İYE’nin tek belirtisi, açıklanamayan tekrarlayan ateşler olabilir.

Çocuğunuz tekrarlayan İYE geçirme eğilimindeyse, olası idrar yolu tıkanıklığı açısından değerlendirilmesi gerekir.

Hidronefrozun Nedenleri Nelerdir?

İki tip problem hidronefroza neden olur. Birincisi, idrarın böbrekten aşağı akmasını fiziksel olarak engelleyen bir engeldir. Tıkanıklık veya darlık, üriner sistemdeki böbrekten üretraya kadar olan herhangi bir noktada ortaya çıkabilir. İkincisi, idrarın böbreğe geri aktığı (böbreğe doğru yukarıya idrar kaçağı) reflüdür.

Tıkanma (Darlık)

Üreteropelvik bileşke (UP) darlığı veya tıkanıklığı: Böbreğin üretere (idrarı mesaneye taşıyan ince tüp) bağlandığı noktada bir tıkanıklık mevcuttur. Üreterin üst ucundaki daralma genellikle buna neden olur.

Üreterovezikal bileşke (UV) darlığı: Üreterin mesaneye katıldığı noktada bir tıkanıklık.

Posterior üretral kapaklar (PUV): Sadece erkeklerde bulunan, üretrada anormal doku flepleri olan ve mesane çıkışında tıkanıklığa neden olan konjenital (doğuştan gelen) bir durumdur. Bu tip bir tıkanıklık vezikoüreteral reflü’ye de neden olur. Çocuk doğmadan böbrekleri kötü etkileyebliir.

Üreterosel: Üreterde böbreğin ve bazen mesanenin bir kısmına bası yaparak idrar akımını engelleyebilen baloncu şeklindeki bir oluşum.

Vezikoüreteral reflü (VUR): Üreter ve mesanenin birleşimindeki kaslar düzgün çalışmadığında ve idrarın mesane dolduğunda veya işeme sırasında mesane boşaltılırken böbreğe geri akım olduğunda çıkan bir idrar geri kaçış durumudur. İlgili bölümde ayrıntılı anlatılmıştır (http://aydinece.com/vezikoureteral-reflu-vur_32_u_tr.html).

Hidronefrozun diğer nedenleri:

Ektopik üreter: Üreterin normal konumdaki mesaneye bağlanmadığı nadir bir durumdur.

Nedeni bilinmeyen hidronefrozlar: Doğum öncesi hidronefroz teşhisi konan çocukların yarısından fazlasında durum kendiliğinden düzeltir ve nedeni asla bilinmez.

Hidronefroz Nasıl Teşhis Edilir?

Kadın-Doğum doktorunuz genellikle ikinci trimesterde (üç aylık dönem) rutin doğum öncesi ultrason ile hidronefrozu tespit edebilir.

Bebeğiniz doğduktan sonra hidronefrozun şiddetine ve zaman zaman içinde artıp artmadığına bakarak, doktorlar daha fazla test yapılmasını önerebilir. Bu test şunları içerebilir:

Vezikoüreteral reflü olup olmadığını kontrol etmek için işeme sistoüretrografisi (VSUG)

Fonksiyon ve uygun idrar drenajını değerlendirmek için böbreklerin tanısal görüntülemesi olan MAG3 sintigrafisi

Ancak bu testler uzman hekimlerin önerileri ile, onların kontrolünde, uygun zamanlarda yapılmalıdır.

Hidronefroz Tedavileri

Çocuğunuzdaki hidronefrozun şiddetine bağlı olarak tedavi için dört ana seçenek vardır:

Doğumdan önce ve sonra ultrason çekimleri yaparak, hafif veya orta dereceli vakalar için yakın gözlem

Bebeğinizde idrar yolu enfeksiyonu gelişmesini önlemek için, enfeksiyon riski yüksek olan durumlarda, doğumdan sonra enfeksiyonu önleyici (profilaktik) antibiyotik kullanımı

Daha ciddi vakalarda idrar yolu tıkanıklığını gidermek için cerrahi girişimler

En ağır vakalarda (örneğin tam tıkayan PUV vakalarında) çocuğun mesanesine bir drenaj tüpü yerleştirmek.

Hangi Doktorlar Hidronefrozu Olan Çocuklara Yardımcı Olabilir?

Pediatrik nefrologlar çocuklarda böbrek ve idrar yolu problemlerine dair bilgi ve tecrübe sahibidirler, ancak ameliyat yapmazlar. Pediatrik ürologlar, çocukların üriner ve genital yollarının bakımı konusunda özel olarak eğitilmiş cerrahlardır. Hem pediyatrik ürologlar hem de çocuk nefrologları idrar yolu hastalıklarına aşinadır ve doğumdan sonra bu problemlerin nasıl yönetileceğini bilirler.