Vezikoüreteral reflü (VUR)
Vezikoüreteral Reflü Nedir?
Vezikoüreteral reflü (VUR), mesanedeki idrarın bir kısmının işeme sırasında üreterlere ve böbreklere geri kaçtığında ortaya çıkar. Bu durum en sık bebeklik ve erken çocukluk döneminde teşhis edilir. Vezikoüreteral reflüsü olan bir çocuk, zamanla böbreklerde hasara ve skarlaşmaya neden olabilen tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonları geliştirme riski altındadır.
Vezikoüreteral Reflü Ne Kadar Yaygındır?
Genel çocuk toplumunda VUR sıklığı %0.5 ila %1.8 olarak bildirilmektedir. Ateşli idrar yolu enfeksiyonu (İYE) olan her 3 çocuktan yaklaşık 1'inde VUR vardır. VUR'lu çocuk sayısı tahmin edilenden daha yüksek olabilir, çünkü VUR bazı çocuklarda semptom vermez bu nednele test edilmezler.
Kimlerde Vezikoüreteral Reflü Olasılığı Daha Yüksektir?
Genel olarak, bir çocuk ne kadar küçükse, VUR'lu olma olasılığı o kadar yüksektir. VUR, 2 yaş ve altı bebeklerde ve çocuklarda daha yaygındır, ancak daha büyük çocuklarda ve hatta yetişkinlerde de bulunabilir.
Anormal böbrekleri veya anormal idrar yolları olan çocukların VUR olma olasılığı daha yüksektir. Kızların VUR'a sahip olmaları erkeklerden daha fazladır.
VUR’lu bir erkek kardeşi, kız kardeşi veya ebeveyni olan çocuklarda, VUR gelişme olasılığı daha yüksektir. VUR'lu çocukların kardeşlerinde de VUR bulunma riski yüksektir.
Vezikoüreteral Reflü Neden Olur?
Bir çocuğun vezikoüreteral reflü geliştirmesinin birçok farklı nedeni vardır. Yaygın nedenlerden bazıları şunlardır:
Vezikoüreteral reflüsü olan ebeveyn veya kardeş sahibi olmak
Aşırı idrar tutma gibi mesanede ciddi anormal idrar birikmesi
Spina bifida gibi nöral tüp defektleri ile doğma
Posterior üretral kapaklar, üreterosel veya üreter duplikasyonu gibi diğer idrar yolu anormalliklerine sahip olmak
Bebeklik döneminde hastalık erkeklerde daha yaygındır, çünkü erkeker idrar yaparken idrar yollarında daha yüksek bir basınç oluşur. Erken çocukluk döneminde ise düzensizlik kızlarda daha yaygındır.
Vezikoüreteral Reflü Belirtileri ve Komplikasyonları Nelerdir?
Bazen VUR'lu bir çocuğun hiç bir belirtisi yoktur. Bir çocuğun semptomları varsa, en yaygın olanı bir İYE'dir. İdrar, VUR ile olduğu gibi geriye böbreğe doğru aktığında, bakteriler çocuğun idrar yolunda daha kolay çoğalarak İYE'ye neden olabilir.
VUR'li İYE olan çocukların çoğu başka problem yaşamadan iyileşir. Bununla birlikte, bazı durumlarda, İYE'ler böbrek kalıcı skar olarak da adlandırılan böbrek hasarına yol açabilir. Ateşli idrar yolu enfeksiyonu ve yüksek dereceli VUR’u olan ve yeterince hızlı tedavi edilmeyen veya tedavisiz bırakılan bir çocukta böbrek skarı gelişme riski yüksektir.
Mesane boşaltmada zorluk veya kabızlık ile birlikte VUR'u olan çocukların İYE riski daha yüksektir.
Aşağıdakiler vezikoüreteral reflünün en sık görülen semptomlarıdır, ancak her çocuk farklı semptomlar gösterebilir. Belirtiler şunları içerebilir:
İdrar yolu enfeksiyonu (5 yaşından küçük çocuklarda idrar yolu enfeksiyonları nadirdir ve VUR olmadığı sürece her yaşta erkeklerde İYE görülmesi olası değildir)
İdrara çıkma sorunu:
Acil idrara çıkma hissi
Damla damla idrar yapmak
Alt ıslatma
Karın muayenesinde ele gelen kitle şeklinde şişmiş böbrek
Yetersiz kilo alımı
Yüksek tansiyon
VUR belirtileriı diğer sağlık sorunlarına benzeyebilir. Teşhis için daima çocuğunuzun doktoruna danışın.
Vezikoüreteral Reflü Nasıl Teşhis Edilir?
İdrar yollarında genişleme (hidronefroz) çocuk doğmadan önce mevcutsa, çocuk doğmadan önce yapılan ultrasonla VUR’dan şüphelenilebilir, ancak bu reflü varlığını kesin kanıtlamaz. Ailede VUR öyküsü varsa, ancak çocuğunuzun hiçbir semptomu yoksa, çocuğunuzun doktoru VUR'u dışlamak için bir tanı testi yapmayı seçebilir.
VUR için teşhis işlemleri şunlardır:
Voiding sistoüretrogram (VSUG): VSUG, idrar yollarını inceleyen X-ışınının kullanıldığı direkt bir radyografidir. Üretradan küçük bir kateter (idrarı mesaneden vücudun dışına boşaltan tüp) yerleştirilir ve mesane kontrast madde içeren bir boya ile doldurulur. Daha sonra sonda çekilip, sondasız çocuk işetilirken arka arkaya görüntüler alınır ve floroskopide bakılır. Böylece mesane dolarken ve işeme sırasında boşalırken röntgen görüntüleri çekilir. Görüntüler, üreterlere ve böbreklere ters yönde bir idrar akışı olup olmadığını gösterecektir. VUR’u göstermek için altın standart testtir.
VSUG genellikle şu durumlarda yapılır:
Bir çocuk ateşli bir idrar yolu enfeksiyonu (İYE) geçirmiş ve böbrek ultrasonunda bir anormallik saptanmışsa.
Ateşli 2 veya daha fazla İYE geçirmiş olan 2 yaşın altındaki çocuk.
Böbrek ultrasonu: Bu, bir probun böbrek üzerinde konduğu ve ses dalgaları ile elde edilen görüntülerin aletin ekranında görülmesi esasına dayanır. Zararsız invazif olmayan bir testtir. Test, böbreğin boyutunu ve şeklini belirlemek ve bir kitle, böbrek taşı, hidronefroz, kist veya diğer tıkanıklıkları veya anormallikleri tespit etmek için kullanılır. Ultrasonografi reflüyü gösteremez ve normal görüntü elde edilmesi VUR’u ekarte ettirmez.
Böbrek fonksiyonunu ölçmek için kan testleri.
Vur'lu Çocuklar Hangi Doktorların İlgi Alanındadır?
VUR'lu çocuklara bakan çocuk uzmanları:
Pediatrik nefrologlar: Çocukların böbrek problemlerinı tedavi eden çocuk böbrek hastalıkları uzmanları.
Pediatrik ürologlar: Çocukların genital ve idrar yolları (böbrek, üreter, mesane) üzerinde ameliyat yapan böbrek uzmanları.
Vezikoüreteral Reflü Tedavisi Nedir?
VUR değişen derecelerde ciddiyetle ortaya çıkabilir. İdrar üreterlerde sadece kısa bir mesafe yedeklediğinde çok hafif olabilir. Veya şiddetli olabilir ve böbrek enfeksiyonlarına ve kalıcı böbrek hasarına (skar) yol açabilir. VUR için spesifik tedavi çocuğunuzun doktoru tarafından aşağıdakilere göre belirlenecektir:
Çocuğunuzun yaşı, genel sağlığı ve tıbbi geçmişi
Reflü derecesi veya şiddeti
Çocuğunuzun belirli ilaçlar, prosedürler veya tedavileri alma yeteneği
Geri akışın kendi başına düzelme olasılığı
Ailenin fikri veya tercihi
Çocuğunuzun doktoru, reflü derecesini belirtmek için bir derecelendirme sistemi (Grade 1-5 arasında) belirleyebilir. Derece ne kadar yüksek olursa, reflü o kadar şiddetli demektir.
VUR Derecesi 1-3
Derece 1 ila 3 VUR olan çoğu çocuğun herhangi bir yoğun tedaviye ihtiyacı yoktur. Reflü, genellikle beş yıl içinde kendiliğinden düzelir. Sık ateş veya enfeksiyon gelişen çocuklar, sürekli koruyucu antibiyotik tedavisi ve periyodik idrar testleri gerektirebilir.
Önleyici antibiyotiklerin bazı vakalarda üriner enfeksiyonları durdurduğu ve çok az sorun riski taşıdığı gösterilmiştir. Çocuğunuzu hastalığa veya enfeksiyona karşı daha az bağışık yapmazlar. Kullanılan dozlar çok düşüktür, sadece idrar enfeksiyonunun başlamasını önlemek için yeterlidir. Reflüün gitmesini beklerken, çocuğunuzu daha fazla enfeksiyona sahip olmamak için önleyici bir antibiyotikte tutmak en iyisidir. Antibiyotik tedavisine rağmen tekrarlayan ateşli idrar yolu enfeksiyonlarına mani olunamazsa cerrahi tedavi uygulanabilir.
VUR Derece 4-5
Derece 4 ve 5 reflü olan çocuklar ameliyat gerektirebilir. İşlem sırasında cerrah, idrarın böbreğe akmasını sağlayacak olan üreter için bir kapak aparatı oluşturacaktır. Bu amaçla mesane içinde üreterin mesaneye açıldığı yerde mukoz altına bir madde enjekte edecektir. Daha ciddi vakalarda, açık cerrahi uygulanabilir veya hasarlı böbrek fanksiyon görmüyorsa, böbrek ve üreterin cerrahi olarak çıkarılması gerekebilir.
İşlem açık cerrahi, laparoskopik cerrahi ve robotik cerrahi ile yapılabilir.
Açık cerrahi
Açık cerrahi düşük bir karın insizyonu (bikini insizyonu) ile yapılır, mesane açılır ve üreterler daha fazla reflü önleyecek şekilde onarılır. Başarı oranı çok yüksek (yüzde 95-97)’tir.
VUR'lu Çocukların Ebeveynleri Çocuklarına Nasıl Yardımcı Olabilir?
Sağlıklı mesane ve bağırsak alışkanlıkları edindirerek çocuğunuza yardım etmeye devam edin. VUR'lu lazımlık eğitimi almış tüm çocukların İYE'leri önlemeye yardımcı olması için sağlıklı işeme ve dışkılama alışkanlıkları edinmesi gerekir.
Çocuğunnuzu kabızlıktan koruyun. Çocukların çoğunda bağırsaklarını tutmayı öğrenirken ve lazımlık eğitimi aldığı dönemde kabızlık yaygındır. Kabızlık mesaneyi boşaltmayı da zorlaştırır ve İYE riskini artırır. Kabızlığı önlemek veya tedavi etmek önemlidir. Bu nedenle kakasını tutmayıp haber vermesi öğretilmelidir. Yeterli su içmek ve yüksek lifli bir diyet kabızlığı önleyebilir veya tedavi edebilir. Bazı çocuklar için hafif bir günlük müshil gerekebilir. Çocuklar her gün yumuşak bir gaita çıkaracak şekilde bağırsak hareketine sahip olmalıdır.
Çocukların uyanıkken her 2-3 saatte bir mesanelerini tamamen boşaltmaları da önemlidir. Çocuklar idrarlarını uzun süre tutmaktan kaçınmalıdır. Bu mesaneyi temiz tutmaya yardımcı olur ve İYE'leri önler.