Yenidoğan-18 yaş arasını kapsayan çocukluk çağı boyunca, bir çok çocuk sağlık problemleri ile karşılaşır. Bu sorunların çoğu hafif ve geçici olup, çocukların günlük yaşamını ve büyüme-gelişmelerini olumsuz etkilemez. Ancak bazı çocukların günlük yaşamlarını etkileyen kronik (süregen, müzmin) sağlık sorunları ve hastalıkları vardır.

Uzamış hastalık ve kronik hastalık tanımları hastalıklara göre değişebilir. Örneğin, kronik ishal demek için ishalin 3-4 haftayı geçmesi yeterli iken, kronik böbrek yetersizliği demek için böbrek hasarının en az 3 ay devam etmesi gerekir. Genelde 3 aydan uzun süren, çocuğun normal aktivitelerini bozan ve birçok kez hastaneye götürülmeyi gerektiren hastalıklara kronik hastalıklar diyoruz. Kronik hastalıklar zaman zaman hastaneye yatış gerektirir, bazen de evde bakım ihtiyacı oluşturur. Çocukların yaklaşık %15-18’inde kronik bir sağlık sorunu vardır.

Kronik hastalığı olan çocuklar her an hasta veya hasta görünümlü olmayabilir. Aralarda kısa veya uzun süreli iyilik dönemleri olabilir. Ancak çocuk genellikle bu hastalıkla birlikte yaşamak zorundadır. Çocuklarda sık rastlanan bazı kronik hastalıklar: astım (en sık), diyabet, beyin felci, orak hücreli anemi, kistik fibroz, kanserler, epilepsi, spina bifida ve doğuştan kalp hastalıklarıdır.

Çocuk nefrolojisi-romatolojisi alanına giren ve uzun süreli takip ve tedavi gerektiren önemli hastalıklar arasında: tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonları, nefrotik sendrom, böbrek taşları, böbreğin kistik hastalıkları, kronik böbrek hastalığı, hipertansiyon, ailevi Akdeniz ateşi, çocuklarda alt ıslatma, kronik nefritler, jüvenil romatoid artrit ve hidronefroz sayılabilir.

Kronik hastalıkları olan çocuklar kendilerini diğer çocuklardan farklı hissedebilir. Bu çocukların günlük aktiviteleri sınırlanmış olabilir. Bu hastalıklar ailenin tümünün günlük yaşamını etkilediği için, çoğu zaman aileler kendilerini çocuğun hastalığına göre konumlandırırlar.

Kronik hastalıkları olan çocuklar belirli zaman aralıklarıyla kontrollere çağrılırlar. Bu kontrollerde gerekli fizik muayene ve laboratuvar tetkikleri yapılır ve ilaç dozlarında düzenlemeler yapılır. Hastalığın tedaviye cevabı ve ilaçların yan etkileri araştırılır ve ona göre ilacın dozu azaltılır, artırılır veya ilaç değiştirilir.

Aralık 2019'dan itibaren tüm dünyayı etkileyen Covid-19 pandemisi, bulaşma korkusuyla insanların hastane başvurularını önemli oranda düşürmüştür. Bunun bir nedeni bazı hastanelerin pandemi hastanesi olarak Covid-19 hastalarına tahsis edilmesidir. Pandemi hastanelerine, hayati önemi olmayan, basit sağlık sorunları için başvurmamak uygun bir önlem olabilir. Ancak, kronik hastalığı bulunan hastaların normal sağlık kuruluşlarında takip muayeneleri ve tedavilerinin aksatılmaması gerekir.

Covid-19 korkusuyla, gerekli kontrolleri yaptırılmayan, kronik hastalıkların nüksetmesi veya kötüye gitmesi riski olduğu gibi, ilaç yan etkileri de dikkatten kaçabilir. Bu nedenlerle kronik sağlık sorunu olan çocukların – Covid-19 ile ilgili maske, sosyal mesafe ve hijyen kuralları dikkate alınarak – kontrol muayeneleri aksatılmamalıdır. Ayrıca çocukluk çağı aşıları da ihmal edilmemeli, aşı takvimine uygun olarak gerekli aşılar yaptırılmalıdır.

Prof. Dr. Aydın Ece